Meer dan een deurmat

Rebecca-West

“I myself have never been able to find out precisely what feminism is: I only know that people call me a feminist whenever I express sentiments that differentiate me from a doormat, or a prostitute.” (Rebecca West)

Quotes (of quotables), ik heb er iets mee. Het zegt soms gebald waarop het staat zonder al te veel franjes of ellenlang proza.

8 maart, Internationale Vrouwendag.

Ik schreef al eens eerder over deze toch wel bijzondere dag voor mij (ook mijn katje Diva Muffin (18) is jarig vandaag) onder het label ‘revisited’. Dat het nog nodig is ?  Jazeker, want naar mijn redelijk sterk gevoel, krijgt ‘opnieuw bekeken’ stilaan de lading van ‘terug in de tijd’. De dreigende afkalving van verworven rechten, vandaag de dag een hete adem in de nek op allerlei gebied.  Een mens hoeft er de media maar op na te slaan en je voelt hem.

Quote voor vandaag :

“I do not wish women to have power over men; but over themselves.”

Mary Wollstonecraft, 1792, “A Vindication of the Rights of Woman”

a-vindication-of-the-rights-of-woman-6

In mijn jonge jaren las ik haar ‘A Vindication…’ en ook ‘The Wrongs of Woman’ (en zoveel meer want ik had nog veel te leren) en deze quote werd snel één van mijn favorieten. Als er weer eens het etiket ‘mannenhaters’ werd boven gehaald dan vond ik dat een kort en snedig antwoord daarop. 😉  Als vrouw had ik in diezelfde jonge jaren heel wat te stellen met de combinatie van privé- en beroepsleven en zelfs in mijn schaarse vrije tijd deed ik dus veel dingen tegelijkertijd. Had de wereld toen al kunnen beschikken over hedendaagse mediatoepassingen dan had ik…. tussendoor nog een podcast kunnen beluisteren. Dus, weinig tijd of liever luisteren dan lezen, podcast over Mary Wollstonecraft… Doen maar zou ik zeggen want het kan zelfs tussen de soep en de patatten 🙂  

Veel geluk Leo Grande

Leo GrandeOnder de titel ‘Good Luck to You, Leo Grande‘ gaat Emma Thompson op haar 62e volledig uit de kleren in haar nieuwste film. Misschien denkt u nu ‘ze is toch niet de eerste die dat doet’ en dat zou best kunnen, ik heb dat (nog) niet gecheckt. Maar het wordt interessant als ze vertelt wat haar beweegredenen zijn om het te doen.

Emma Thompson hoopt namelijk dat de film seks-positieve gesprekken op gang brengt. “Ik ken de geschiedenis in dit land, vooral van de puriteinse reacties op seks. Het onvermogen om erover te praten of de moeilijke aard ervan te erkennen. De gesprekken die rond seks bestaan in mijn cultuur zijn ofwel deprimerend of gewoon niet erg inspirerend,” ze zei in een interview met Variety. “We hebben een geschiedenis van het onderdrukken van plezier en in het bijzonder van het onderdrukken van seks, het onderdrukken van vrouwelijk seksueel genot,” voegde ze eraan toe.

Ze benadrukt dat ze het belangrijk vindt dat lichamen natuurgetrouw worden getoond/uitgebeeld op het scherm en ze meent dat ze het thema van de film  niet had kunnen doen vooraleer ze de leeftijd had waarover het gaat. “En toch maakt de leeftijd waarop ik ben het natuurlijk buitengewoon uitdagend, omdat we niet gewend zijn om onbehandelde lichamen op het scherm te zien”. En ze niet of nauwelijks zelfs te tonen, zou ik eraan toevoegen. Jaja, Emma Thompson is en blijft een vrouw naar mijn hart. Haar moeder (Phyllida Law) trouwens ook, ik denk meteen aan de The Winter Guest.

 

Vrouwen onder elkaar

Clipboard01

Fay Weldon is 4 januari (2023) op 91-jarige leeftijd overleden.

Met Praxis begon mijn fan-dom voor Fay Weldon. Het onderstaand bericht van de NOS-website spreekt van werk met feministische inslag, maar ikzelf noem het feministisch werk, toch zeker voor het overgrote deel. Het was niet enkel een eye-opener voor de jongere ik maar eveneens soms/meestal heel herkenbaar. Haar gave om op een licht hilarische manier de dingen neer te zetten en situaties te typeren maken haar werk ook humoristisch voor mij. Een lachsalvo was dus nooit ver weg als ik in haar verhalen verdwaalde, niettegenstaande het schrijnende waarmee haar romanfiguren soms te maken kregen.

“Not satisfied with what he’s got? Is that it? That’s husbands all over. Ungrateful pigs. You do everything for them, you bring up their kids, you cook their food, you wash their clothes, you warm their beds, you fuss over your face day after day so they’ll fancy you, you wear yourself out to keep them happy and at the end of it all, what happens? They find someone else they fancy more. Someone young some man hasn’t had the chance to wear out yet. Marriage is a con trick. A girl should marry a rich man, then at least she’d have a fur coat to keep her warm in her old age.”
― Fay Weldon, The Fat Woman’s Joke

In haar latere leven draaide ze voor velen onder ons een beetje haar kar toen ze dingen begon te verkondigen waarvan mijn mond soms open viel ….

‘Vrouwen zeggen de meest verschrikkelijke dingen over mannen’, vindt schrijfster Fay Weldon. Het feminisme heeft hen geleerd dat ‘vrouwen mannen mochten haten en dat deden ze’….

Hoe dan ook, los van dergelijke uitspraken blijft haar vroegere werk thematisch wel overeind, ja hoor.  Zelf beweerde ze in latere jaren ‘Ik ben een pak rustiger dan vroeger’.  Misschien moet ik maar eens beginnen met de Weldon-draad weer op te pakken… vooraleer ikzelf té rustig wordt 😉

Weekend – kort luisterverhaal

Weekend – kort tekstverhaal

(Als je voor het luisterverhaal kiest (mijn voorkeur) krijg je er de warme stem en de mooie Engelse spreektaal van Fay bij).


Van de NOS website

De Britse auteur en scenarioschrijfster Fay Weldon is 4 januari (2023) op 91-jarige leeftijd overleden. Dat heeft haar familie bekendgemaakt. De zeer productieve Weldon schreef voor televisie, radio en toneel en bracht dertig romans uit.

Het werk van Weldon had een feministische inslag en ging vooral over de persoonlijke relaties van vrouwen met mannen, kinderen, ouders en vriendinnen.

Weldon’s eerste boek, The Fat Woman’s Joke, verscheen in 1967. In de jaren die volgden, kreeg ze bekendheid als een van de scenaristen van de dramaserie Upstairs, Downstairs. Haar roman Praxis haalde in 1978 de shortlist van een de meest prestigieuze literaire prijzen ter wereld, de Booker Prize.

Haar grootste succes had Weldon in 1983 met haar boek The Life and Loves Of a She-Devil, in het Nederlands uitgebracht onder de titel Leven en liefdes van een duivelin. Van de roman – over een weinig aantrekkelijke vrouw die haar leven omgooit en aan haar lichaam werkt om wraak te nemen op haar overspelige echtgenoot – werd een televisieserie gemaakt. Later kwam ook een film uit met actrice Meryl Streep in de hoofdrol.

Vanwege haar bijdrage aan de Britse literatuur werd Weldon in 2001 benoemd tot Commandeur in de Orde van het Britse Rijk.

Behekst…

Heksen werden ze genoemd. Van de middeleeuwen tot diep in de zeventiende eeuw waren ze zowat overal in de westerse wereld vaak de eerstaangewezen zondebok voor wat er zoal misliep: hongersnood, ziekte, natuurrampen. Met meer dan 60.000 dode­lijke slachtoffers noemt Edith Cassiers, initiatiefneemster van een petitie voor eerherstel, de heksenvervolgingen een massamoord. ‘Systematisch gepleegd­ en institutioneel georganiseerd, zoals de ­slavenhandel dat op grotere schaal was.’

Heksen waren niet zelden vrouwen die de (mannelijke) orde der dingen aan de kaak stelden. ‘Ze ­waren niet alleen slachtoffers; het waren vrouwen die zich verzetten tegen hun verarming en sociale uitsluiting’, schrijft de Italiaans-Amerikaanse feministische auteur Silvia Federici in haar pas in het ­Nederlands vertaalde boek De vrouw als zondebok. Over heksen, brandstapels en onteigening (Epo).

heks
Een tekening uit de 16de eeuw van de waterproef. © getty

Ook in Vlaanderen en bij uitbreiding de Nederlanden liepen vrouwen die hun mannetje stonden (we gebruiken bewust deze politiek incorrecte uitdrukking, ze illustreert deels het probleem) eeuwenlang gevaar. ‘Ten tijde van de Spaanse Nederlanden (1556-1715) behoorden de heksenvervolgingen op ons grondgebied tot de meest extreme en dodelijke heksenjachten van heel Europa’, staat in de al genoemde­ petitie, gericht aan Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA).

Jan Jambon meent dat het niet aan de Vlaamse overheid is om een pardon te verlenen, omdat Vlaanderen als zodanig vier ­eeuwen ­geleden nog niet bestond – toch een curieuze redenering voor een Vlaams-nationalist

Haakneus, wratten, punthoed, bezemsteel: het archetypische beeld van de heks is trouwens van Vlaamse makelij. We hebben het te danken aan ­Pieter Bruegel de Oude. Federici hekelt in haar boek de nog altijd welig tierende toeristische exploitatie van ‘die stereotypen die door de heksenjagers werden ge­creëerd en die tot de dood van duizenden vrouwen hebben geleid’.

In Schotland bood premier Nicola Sturgeon onlangs­ haar excuses aan voor de heksenvervolging. Het Schotse parlement heeft zelfs een wet in de maak om de vele duizenden slachtoffers officieel wit te wassen. Ook het Catalaanse parlement ­verleende gratie aan de slachtoffers van wat de ­Catalaanse ­minister-president Pere Aragonès ­‘geïnstitutionaliseerde femicide’ noemt.

In Vlaanderen blijft het tamelijk stil. In Oostende vroeg Vooruit eerherstel voor de in 1605 terecht­gestelde Lievine Ingelberts. Het verzoek werd door een CD&V-schepen van tafel geveegd met woorden die ironisch genoeg juist de noodzaak van historische kritiek over het onderwerp aantonen: ‘Om het in heksentermen te zeggen: op het ogenblik hebben we andere zwarte katten te geselen.’ Nieuwpoort, Gent en Lier onderzoeken dergelijke vragen wel met de nodige ernst.

Dat de heksenvervolging ‘onrechtmatig’ was, ontkent ook Jambon niet, maar op Vlaams niveau acht hij eerherstel overbodig. ‘Het gaat om onrecht van 400 jaar geleden’, zegt hij in antwoord op de door Groen in een parlementaire vraag gegoten petitie. ‘Eerherstel is dan ook in eerste instantie een sym­bolische daad.’ Ook meent hij dat het sowieso niet aan de huidige Vlaamse overheid is om een pardon te verlenen, omdat Vlaanderen als zodanig vier ­eeuwen ­geleden nog niet bestond – toch een curieuze redenering voor een Vlaams-nationalist.

Jambon leest de geschiedenis erg selectief, vindt Edith Cassiers. Een pardon is niet symbolisch en het verleden is niet voorbij. ‘Heksenvervolging was en is meer dan een gril uit een ver verleden of een primitieve cultuur. Zoals Federici uitlegt, was het bovenal een strategie van heersers om sociale controle te krijgen en verzet van onderuit te breken. Vrouwen dienden via foltering en moorden onderdanig te worden gehouden.’

Die vervolging duurt voort, misogynie en ­femicide blijven erg ­actueel. Federici verwijst naar Tanzania, waar per jaar meer dan vijfduizend vrouwen als heksen worden ‘doodgestoken, levend begraven of verbrand’. Ook in de Centraal-Afrikaanse Republiek zitten de gevangenis­sen vol met mensen die beschuldigd ­worden van hekserij. Ze noemt verder nog India, ­Nepal, Papoea-Nieuw-Guinea en ­Saudi-Arabië.

Weekblad De Standaard, 18 juni 2022. (Via GoPress vrij toegankelijk 2 dagen na verschijningsdatum, als je lid bent van een openbare bibliotheek.)

Καλό ταξίδι, goede reis….

Het hoort onafscheidelijk bij het leven… het heengaan… maar toch blijft het altijd iets om stil van te worden.

330px-Vangelis,_26_July_2012Eerder deze week overleed blijkbaar Vangelis Papathanassiou (Ευάγγελος Οδυσσέας Παπαθανασίου, 79), publiekelijk meestal kortweg ‘Vangelis’ genoemd. Vangelis, de Griekse componist van elektronische synthesizer muziek, die u wellicht (her)kent van het met een Oscar bekroonde “Chariots of Fire“, met een jonge Nigel Havers, die ik dan weer kende uit de fijne Britse serie ‘A Horseman Riding by’, maar dat terzijde want als ik zo begin dwaal ik gemakkelijk af. De titelsong van de film hoort bij de scène waarin Britse atleten ter voorbereiding op de Olympische Spelen van 1924 over het strand rennen, en werd een van de meest iconische en herkenbare stukken filmmuziek.

 

Als ik de band ‘Aphrodite’s Child’ vernoem dan gaat bij mijn generatiegenoten ongetwijfeld een belletje rinkelen, daarvan maakte hij eveneens deel uit.

vangelis papasVangelis spreekt mij het meest aan om, en in, zijn werk met de Griekse Irene Papas (Ειρήνη Παππά, bekend als actrice en zangeres). Irene Papas heeft een indrukwekkende staat van dienst en enkele van haar rollen speelt ze in klassiekers als “The guns of Navarone” (1961), “Zorba the Greek” (1964) en Costa-Gavras “Z” (1969), een film waar ik als tiener erg van onder de indruk was en nog steeds ben. Een van haar laatste rollen als actrice speelde ze in “Captain’s Corelli Mandolin” (2001). Samen met haar echtgenoot, regisseur Michael Cacoyannis, maakte ze veel films gebaseerd op de originele toneelstukken van Euripides, zoals “Electra” (1960), “Trojan Women” (1971) en “Iphigenia” (1976). Naast filmen regisseerde ze talrijke toneelstukken, meer ‘recentelijk’ nog opgevoerd in Zuid-Europese theaters (“Las Troyanas” (2001) in Sagunto (Spanje), “Ecuba” (2003) in Rome (Italië) en “Antigone” (2005) in Syracuse (Sicilië). , Italië)). Vandaag is ze nog voorzitter van drie acteerscholen. Maar er is meer en zeker noodzakelijk om te vermelden, vind ik dan. Haar engagement nl..

Irini

In 1967 riep Papas op tot een “culturele boycot” tegen het “Vierde Rijk”, waarmee de militaire regering van Griekenland in die tijd werd aangeduid. Haar verzet tegen het regime stuurde haar (en anderen zoals Theodorakis, wiens liedjes ze zong) in ballingschap toen de militaire junta in 1967 aan de macht kwam in Griekenland. Ze ging in tijdelijke ballingschap naar Italië en New York. Toen de junta in 1974 viel, keerde ze terug naar Griekenland.

Een dame om U tegen te zeggen dus ! Ooit antwoordde ze op de vraag waar ze al haar energie vandaan bleef halen : “De dood is de grootste katalysator in het menselijk leven; terwijl je wacht om te sterven, moet je beslissen wat je met je leven wilt doen.” En zo zijn ze terug bij ‘het heengaan’….

Odes
Le Fleuve,Odes (1979)

Als je nooit

Babs-Gons-sta-1Omdat Babs Gons in hart, nieren en pen toch een ‘spoken word-dichter‘ (woordkunstenares) is wil ze de lezer vragen eerst naar de tekst te luisteren – en daarna pas te lezen. Maar dit advies mag je natuurlijk in de wind slaan, alhoewel ik haar persoonlijke advies met enthousiasme bijtreed. Probeer het eens en zoek op Youtube nog verder op haar naam daarna want ‘Als je nooit’ is niet het enige pareltje dat ze verwoorddicht.

Als je nooit ….

Als Je Nooit

als je nooit in haar schoenen hebt gelopen
nooit met je sleutels tussen je vingers naar huis bent gefietst
een extra large hoodie over je jurk hebt aangetrokken
je hakken verwisseld voor sneakers
om zo hard mogelijk door de nacht naar huis te trappen

als je nooit in haar schoenen hebt gelopen
niet weet hoe uitputtend het is om ogen en oren
over je hele lichaam te dragen
de haren in je nek je als alarmbellen
te laten vertellen
wanneer je moet maken dat je wegkomt
je altijd in je hoofd aan het rekenen bent,
hoe laat je waar aankomt,
wanneer je moet vertrekken
en of je dan nog net op tijd
niet hardlopen in het donker
niet via het park
in de trein niet op een tweezitsbankje zitten
groepjes vermijden
nooit je drankje uit het oog verliezen

als je nooit in haar schoenen hebt gelopen
niet weet hoe het is om
oogcontact te vermijden, te doen alsof je belt
stoerder te gaan lopen
een busje haarlak in je mouw te dragen
via winkelruiten in de gaten te houden
wie er achter je loopt
een omweg te maken zodat je achtervolger
niet ziet waar je woont
om dan soms het grootste gevaar
in je eigen huis te treffen
want het zijn toch vaak bekenden

als je nooit in haar schoenen hebt gestaan
het gevoel niet kent geen adem meer te kunnen halen
omdat iemand opeens een deur in het slot draait
de taxi onverwachts afslaat
als je nog nooit je telefoon
zo stevig hebt vastgegrepen
dat het harde kunststof hoesje barst
omdat het je enige hoop op redding is

als je niet weet hoe het is om in haar schoenen te staan
niet weet hoe het voelt
niet gehoord, niet geloofd
niet geholpen te worden
om de volgende ochtend
gewoon weer een nieuwe dag te beginnen
de verse wonden, de schade onzichtbaar
onder je kleding, je huid
vanachter een glimlach
de dag zien door te komen

vertel dan nooit
wat zij moet doen
wat ze moet dragen
dat ze moet baren
en hoe zich te gedragen

hoe te bewegen
wanneer te spreken
hoe ze haar lichaam
hoe ze haar leven

maar leer de wereld van haar houden

zo hard dat ze nooit meer achterom hoeft te kijken
zo hard dat ze mag dansen wanneer ze wil
gaan waar ze wil

laat de wereld nu verdomme eens beginnen
hartgrondig van haar te houden

Babs Gons

Met dank aan ‘Het mooiste gedicht‘.

Vreemde eend in de bijt

Toegangsbewijs
Frida Kahlo, her photos

“I used to think I was the strangest person in the world but then I thought there are so many people in the world, there must be someone just like me who feels bizarre and flawed in the same ways I do. I would imagine her, and imagine that she must be out there thinking of me too. Well, I hope that if you are out there and read this and know that, yes, it’s true I’m here, and I’m just as strange as you.” Frida Kahlo

“Ik dacht altijd dat ik de vreemdste persoon in de wereld was, anderzijds dacht ik ‘er zijn zo veel mensen in de wereld, ergens moet er iemand zijn die zich, net als ik, bizar en gebrekkig voelt op dezelfde manier. Ik verbeeldde me haar, en stelde me voor dat ze ergens daar, buiten, ook aan mij zou denken. Nou, ik hoop dat als je daar bent en dit leest, weet dan dat, ja, het waar is dat ik hier ben, en ik ben net zo vreemd als jij.” Frida Kahlo

Deze uitermate fascinerende vrouw voelde zich dus vaak een vreemde eend in de bijt en eigenlijk was ze dat ook een beetje, naar algemeen gangbare normen dan. Dat ze er een noncorformistische levensvisie (én leven) op nahield is wat mij zo zeer boeit in haar, meer nog dan haar schilderijen. Als toeschouwster heb ik die uiteraard wél nodig omdat ze uitdrukking geven aan wat haar bezighield, mooi vind ik ze persoonlijk niet maar dat hoeft ook niet. Naast haar persoonlijke drama’s (en zo had ze er wel een paar*), leven en liefdes, zijn de onderwerpen er ook de stille getuige van dat Frida Kahlo zowel feministe als activiste als politiek geïnspireerd is. Zo was ze lid van de Mexicaanse Communistische Partij (PCM) en blijft ze zich gedurende haar hele leven uitspreken tegen religie, fascisme en een klassenmaatschappij. Maar ze is er zich eveneens van bewust dat ze met uiterlijke kenmerken een statement kan neerzetten en daarmee ingaat tegen de heersende schoonheidsidealen voor vrouwen. Velen kennen Kahlo met de zogeheten unibrow die op haar zelfportretten altijd manifest te zien is en hetzelfde geldt voor de donkere haren op haar bovenlip, maar ze verschijnt tevens met enige regelmaat in mannenkleding met haar haar helemaal naar achteren gekamd. 

Diego on my mind

Zelfs een korte schets kan niet zonder het vermelden van Diego Rivera. Frida wordt op een bepaald ogenblik verliefd op de beroemde Mexicaanse kunstenaar, hij is dan 42 jaar en zij 21. Diego kan het lonken naar andere vrouwen echter niet laten en rijdt geregeld een scheve schaats (zoals we dat in de volksmond plegen te noemen). Volgens verschillende bronnen heeft Frida als reactie op zijn ontrouw tijdens hun huwelijk meerdere relaties met anderen. In 1939 scheidt het echtpaar, nadat Rivera nota bene een relatie aangaat met de zus van Frida, Cristina Kahlo. Het zal je maar overkomen. Een veel geciteerde uitspraak van Frida hieromtrent is “ik had twee zware ongelukken in mijn leven; één waarin een tram mij aanreed, de andere was mijn man. Mijn man was het ergste.” Een jaar na de scheiding trouwen ze opnieuw en gaan op dezelfde voet verder. Een Mexicaanse Elisabeth Taylor en Richard Burton als het ware ;-). In het Zelfportret als een Tehuana is Rivera verwerkt op haar wenkbrauwen. Dit portret wordt ook wel Diego on my mind genoemd.

Diego on my mind (Self-portrait as Tehuana), 1943

In 1954 overlijdt Frida, ze is dan amper 47 jaar. Officiële doodsoorzaak : embolie; her en der wordt geopperd dat ze een overdosis medicijnen heeft genomen. 

 ‘Aan het eind van de dag kunnen we veel meer verdragen dan we denken’

Zelfs als Frida Kahlo niet onmiddellijk een belletje doet rinkelen of interesse wekt, loont het toch de moeite om zich wat verder te verdiepen in haar aangrijpende levensverhaal en de sterk bezielde kunst van een eigengereide kunstenares. Als een geschreven biografie niet meteen de voorkeur geniet is er ook nog de biografische dramafilm ‘Frida’ uit 2002, met een schitterende Salma Hayek in de hoofdrol. Ook niet te missen zou ik zeggen is de schitterende tentoonstelling die momenteel loopt in de Sint Pietersabdij in Gent. ‘Frida Kahlo – Her Photos’ die aan de hand van een persoonlijk fotoarchief (geen schilderijen dit keer) een intieme kijk biedt op het leven van een van ’s werelds beroemdste kunstenaressen, to my opinion that is 😉

  • Frida. Auteur: Hayden HerreraHerrera, juli 2020, 520pp. ISBN 9789045042299
  • Frida Drama/biografie, 123 minuten, geregisseerd door: Julie Taymor. 30 januari 2003
  • Library of Luminaries: Frida Kahlo (geïllustreerde biografie). Auteur : Zena Alkayat, augustus 2016, 128pp. ISBN 9781452150239

*)
Op zesjarige leeftijd krijgt Frida te maken met polio waardoor haar been en voet blijvend worden misvormd.
Op haar 18e raakt ze zwaargewond bij een ongeluk tussen een bus en een tram wat ze ternauwernood overleeft. 2 jaar ziekenhuis en daarna levenslang pijnen zijn haar deel. Naast de fysieke pijnen die zij ervoer vanwege een aantal mislukte operaties leed ze ook aan gangreen en andere ziekten.
In 1930 verloor ze haar ongeboren kind in Detroit, waar Diego een fresco schilderde voor het Detroit Institute of Arts.  In 1932 zou ze nog een tweede miskraam hebben.